Tegenwoordig is vrijwel iedere auto op de weg uitgerust met een navigatiesysteem, dus het lijkt een nogal stenen tijdperk concept voor de navigatoren in de Rally Dakar om nog voornamelijk te werken met een route handleiding. Simpel weerlegd: Standaard navi helpt niet veel op plaatsen waar er geen wegen zijn. Dat lijkt een beetje overdreven, want de 8300-kilometer plus route van de Dakar is niet louter cross-country. Echter, het aandeel van de woestijn passages in de Dakar 2012 is sterk gestegen als gevolg van forse wijzigingen in de route en het opnemen stages in Peru.

"Het grootste deel van deze Dakar zal off-road zijn en dat off-road deel is groter dan bij voorgaande edities in Zuid-Amerika", bevestigt Michel Perin, die een cruciale rol als Nani Roma's co-driver speelt in het X-raid team als de Rally Dakar van start gaat op 1 januari. "We weten waar we gaan stoppen voor de nacht, maar we hebben echt geen idee wat voor soort terrein we kunnen verwachten tussen de bivaks door." Om deze reden haasten de meeste teams zich, nadat de organisatoren de locaties van de start en finish hebben aangekondigd, direct naar hun computers om met hun voorbereidingen te beginnen.
Route planning door mens en machine.
"We gebruiken Google Earth om het terrein tussen de start en finish te controleren. Dit geeft ons een eerste indruk", zegt Perin. Hij pakt vervolgens zijn notities van de vorige Dakar uitstapjes er bij en controleert of hij iets kan hergebruiken als de route niet is gewijzigd. "Uiteindelijk is het toch het roadbook dat ons voorziet van gedetailleerde informatie over de route en wat ons te wachten staat daar", zegt Perin. De organisatoren van de Dakar bieden de teams het roadbook aan in de namiddag van de dag voor de eerstvolgende stage. Het bevat gedetailleerde route-informatie voor de komende stage. Omdat de teams zo zwaar moeten leunen en vertrouwen op deze informatie in de Dakar wordt het roadbook ook wel door teams en rijders als "de Bijbel" bestempeld.
Om de teams betrouwbare informatie te verschaffen, hebben de organisatoren ongeveer honderd dagen gewerkt aan het uitwerken van elke minuut, elk detail van de route. Mens en machine inspecteren hier in harmonie het terrein. Dat gebeurd door het zogenaamde "Verkennings-team" ("Recce" in het kort). Een GPS-apparaat geeft de route tussen de start en finish aan. Als het Recce team vertrekt op deze route, leggen ze de onderscheidende punten vast, bijvoorbeeld waar de teams moeten schakelen, waar ze bruggen passeren, of juist te vermijden dips. Een tweede, on-site Recce team controleert de voorgestelde route aan de hand van de gegevens via de computer, voordat een derde team vervolgens het terrein ter plaatse nog een keer controleert zonder de route beschrijving gezien te hebben.
Perfectie is onmogelijk.
Het duurt een dikke honderd dagen om de route samen te stellen in de vorm van een roadbook. Het roadbook maakt gebruik van GPS-coördinaten, pijlen en soms kleine schetsen die delen van de route beschrijven, en die zijn allen verschillend in lengte. Het bevat ook informatie over de lengte en over de moeilijkheidsgraad van de sectie. Een uitroepteken betekent "look out", en drie uitroeptekens betekent "extreem gevaar". De bestuurder hoeft in het eerste geval nauwelijks zijn voet van het pedaal te halen, terwijl als hij dat doet in het geval dat er drie uitroeptekens staan dan kan dat desastreuze gevolgen hebben, zoals Perin weet maar al te goed. In 2009 crashte hij en zijn chauffeur in een ravijn op een moeilijk deel van de route, wat resulteerde in een gebroken schouder en in het einde van de Dakar voor Perin.
'Voorbereiding is alles. Het is echter onmogelijk om perfect voorbereid te zijn. Je zult altijd fouten maken bij de Dakar ", zegt Perin. "Wij proberen het team te zijn dat aan het einde van de rally de minste fouten heeft gemaakt." Dat is de reden waarom de bemanning onmiddellijk aan de slag gaat met de voorbereidingen voor de komende dag, zodra ze hun handen op de "Bijbel" kunnen leggen. "Dat is gewoonlijk rond 17:00 uur, en dan moet je gaan zitten tot ongeveer 01:00 uur in de ochtend om te werken aan het roadbook", zegt Perin. De vuistregel bij de Dakar is dat het ongeveer een uur voorbereiding per honderd kilometer van de route kost.
Moeilijke etappes om de andere dag.
En, wat staat de teams van de 2012 Dakar te wachten? "De organisatoren lijken te hebben geprobeerd om een heel moeilijke fase om de twee of drie dagen te plannen", zegt Perin. Na de start op vaste grond en enkele routes die gemakkelijk kunnen worden gevonden, ziet Perin de vijfde etappe als de eerste kritieke fase van de rally. "De piste is vrij kort, slechts 177 kilometers, maar de duinen in Fiambalá zijn moeilijk over te steken. Ze zijn moeilijk te nemen én je kunt er gemakkelijk verdwalen in de uitgestrekte zandvlakten", zegt Perin.
Daarna gaat de route verder op een hoogte van meer dan 4700 meter, over de grens naar Chili en de Atacama woestijn. "Hier kom je scherpe stenen en grote rotsblokken tegen", zegt Perin. Er bestaat een risico op lekke banden, wat leidt tot verlies van kostbare tijd, of zelfs einde rally na een botsing met de keien. De teams worden vervolgens geconfronteerd met ander soort uitgestrekte duinen, waaronder de spectaculaire "Monster Dune" aan de rand van Iquiquide aan het einde van de tiende etappe. Die Monster Dune is bijna twee kilometer hoog! De teams moeten eerst de juiste hoek vinden om het duin op te komen, zodat ze niet vast komen te zitten. Dan moeten zij voorkomen dat de auto gaat rollen op de kam van de duin, en vervolgens moeten ze de auto onder controle zien te houden op de snelle afdaling naar de Stille Oceaan, om overschrijding van de finish te vermijden.
"Stages elf en twaalf bieden dan de laatste kans voor het veroveren van plaatsen in het veld", zegt Perin. "Daarna volgen de laatste drie fasen in Peru, hetgeen een andere strijd wordt met het zand. Hier kan nog in de laatste minuut iets onverwachts gebeuren, wat kan leiden tot een plotseling einde van de Dakar." Ervaring, rijvaardigheid en een goede dosis voorzichtigheid is hier dus geboden. En, last but not least, een zorgvuldig voorbereid roadbook.
Aldus Michel Perin, navigator van Nani Roma in één van de vijf MINI’s All4 Racing.
MMJWORKS: Ik heb dit maar even in het Nederlands vertaald, leest net iets makkelijker.